Heb jij wel eens naar de verhalen van Grote Smurf, Smurfin en Muzieksmurf gekeken? Dan weet je dat zij alle onbelangrijke werkwoorden vervangen door ‘smurfen’. Desondanks begrepen we de verhalen wel. Oftewel het smurfs. Nu denk je vast ‘gaat het wel goed met Comm’in Out’, maar ik ga het vandaag hebben over smurfwoorden en de smurfenregel. Dit zijn handige hulpmiddelen in de Nederlandse taal.

T erbij of geen T?

Allereerst de smurfenregel. Hiermee wordt duidelijk of je een t moet schrijven op het einde van een werkwoord waarvan de stam op een t-klank eindigt. Denk bijvoorbeeld aan de woorden als ‘worden’ of ‘branden’. Met dit handige hulpmiddel in de Nederlandse taal vergis je je niet meer.

Hoe gebruik je de smurfenregel

Hoe gebruik je de smurfenregel? Vervang allereerst het werkwoord dat op een t-klank eindigt door een ander werkwoord te gebruiken. Hier gebruiken Grote Smurf en kompanen dus het woord smurfen (en zo is de smurfenregel ontstaan). Bijvoorbeeld:

• Word eens volwassen! Of is het Wordt eens volwassen ?
  • Maak hiervan: Smurf eens volwassen! – Je hoort geen t, je schrijft dus geen t; de zin wordt dan Word eens volwassen!
• Brand het huis af? Of Brandt het huis af?
  • Maak hiervan → Smurft het huis af? – Hier hoor je de t-klank, er moet dus een t toegevoegd worden; de zin wordt Brandt het huis af?
• Word je slimmer of Wordt je slimmer? → Smurf je …, dus Word je…
• Word je broer slimmer? Of Wordt je broer slimmer?  Smurft je broer…, dus Wordt je broer…

Handig he? En dat alles dankzij het smurfs.

Smurfwoorden – 1 (werk)woord, meerdere betekenissen

En dan de smurfwoorden. Daar heb je mogelijk ook nog nooit van gehoord. Renkema, auteur van de Schrijfwijzer, bedacht de uitdrukking ‘smurfwoorden’. Dit zijn woorden die in verschillende betekenissen worden gebruikt.

Smurfsyndoom zonder smurfenblauw

Je lijdt aan het smurfsyndroom als je eenzelfde woord gebruikt in verschillende betekenissen. Zie jij je huid al verkleuren naar het smurfenblauw?? Want dit syndroom (niets ernstigs hoor) is vernoemd naar het stripverhaal van de smurfen, waarin de smurfen voor elk werkwoord en naamwoord het woord ‘smurf’ gebruiken. Maar ook nu zorgen de smurfen voor handige hulpmiddelen voor de Nederlandse taal.

Ter illustratie van het smurfsyndroom hieronder wat voorbeelden:

• Realiseren; Men kan een weg realiseren (aanleggen), een omzetstijging realiseren (bereiken) en plannen realiseren (uitvoeren).
  • Daar bouwt de gemeente een nieuwe woonwijk.
• Met name; Dit wordt bijvoorbeeld gebruikt om vooral als voor om precies te zijn.
• Aangeven; Aangeven betekent natuurlijk ‘overhandigen’, maar ook ‘aan een ander laten weten’ (bijvoorbeeld in richting aangeven) en ‘zeggen’.
  • De manager van die afdeling gaf aan dat het ziekteverzuim was gedaald.
  • Wij hebben aangegeven dat we een voorkeur hebben voor de eerste optie.
• Faciliteren; Dit woord betekent ‘vergemakkelijken’ maar ook ‘mogelijk maken’.
  • De universiteit faciliteerde een congres over de toegenomen studiedruk.
  • Er is een groot onderzoek gaande naar bedrijven die fraude faciliteerden.

Niet alleen werkwoorden kunnen smurfwoorden zijn. Denk maar eens aan aspect (onderdeel, detail, kant, gezichtspunt), dynamisch (veranderlijk, krachtig, levendig, fit, actief) en traject (deel van een route, maar ook: project, proces).

Hoe je smurfwoorden kunt voorkomen? Als communicatiecoach adviseer ik mijn klanten altijd duidelijke en concreet te schrijven. Vaak wordt een tekst beter als je een duidelijk synoniem kiest.

Wil je ten slotte weten welke smurfwoorden nog meer bestaan en wat dan de alternatieven zijn? Mail naar info@comminout.nl en ik stuur je een lijstje.